قصه اولین مدرسه پزشکی ایران در شهر یزد بشنوید و بشناسید
کاشی کاریهای معرق ، لعاب پران ، پیش ساخته و برجسته در مدرسه خواجه شهاب الدین ابوالقاسم طراز یزد از شاخص ترین نمونه های این نوع کاشی کاری در مدارس ایران هستند که از قرن هشتم هجری بجای مانده است.
به گزارش پایانه مسافربری اتوبوس در یزد، در خیابان سیدگل سرخ یزد می‌رفتم که تابلو کوچه شاه ابوالقاسم و دیوار حصار یزد نظرم را جلب کرد، دیواری بلند و برجی نزدیک آن دیدنی و چشم نواز بود.
کوچه شاه ابوالقاسم از وسط دیوار حصار یزد را بریده بود و در سوی دیگر کوچه امتداد دیوار را تا جایی که چشم کار می‌کرد می‌شد دید، به داخل کوچه شاه ابوالقاسم پیچیدم و کوچه‌ای پهن و همراه با دیوارهای کاهگلی. به سه راهی که رسیدم پیچیدم سمت راست و کمی جلو رفتم، بوی نان داغ و تازه نانوایی زیر بازارچه مجاور حسینه شاه ابوالقاسم همه جا پیچیده بود.
کنار نانوایی و روبروی مدرسه شهاب الدین ابوالقاسم طراز، ایستادیم، اولین مدرسه پزشکی ایران در سر درگاه مدرسه کاشی کاریهای معرق پیش ساخته، لعاب پران، برجسته و پیش ساخته لاجوردی و فیروزه‌ای بسیار خاصی در کنار کتیبه‌ای با خط ثلث بر بالای سردر دیده می‌شد و همانطور که از سازه پیدا بود مناره‌هایی هم داشته که در گذشته تخریب شده و دیگر ساخته نشده بود.
از شواهد مشخص بود که بنا در حال مرمت و بازسازی دوباره است . گونی‌های کاه و ملاتهای متفاوت در ورودی دیده می شد. وارد یک هشتی کوچک که سقف گنبدی کوتاه و پر از کاشی کاریهای معرق و معقلی با نقوش تزئینی خاص داشت، شدیم.
در روبروی ما یک حیاط کوچک با سه رواق در هر طرف که داخل یکی از آنها دو قبر بود و همچنین روبروی ما یک ایوان با سقفی بلند کاملا آجر کاری شده که بر بالای آن تزئینات کاشی فیروزای بر زمینه آجری و محرابی در انتهای ایوان بود دیده می شد.
همان طور که از شاخص های روی دیوار ها مشخص بود این بنا کلا از خشت خام ساخته شده بود و بر دیوارهای ایوان تا ارتفاع یک متر همانطور که از باقی مانده کاشی کاری هایش مشخص ومعلوم بود که در گذشته پر از کاشی کاری های فیروزه ای رنگ بوده .
در زمان سلطنت محمود خوارزمشاه در قرن پنجم و ششم این مسجد به شکل مدرسه بوده که بعدها در قرن هشتم این مدرسه به دستور خواجه شهاب الدین ابوالقاسم طراز به شکلی که می‌بینید در آمده است و در این مدرسه دروس مربوط به پزشکی تدریس می شده است .
در جامع مفیدی خواجه ابوالقاسم را به نام مستوفی معرفی کرده و این بدان معناست که در گذشته مسئولیت سرپرستی حسابداری امور دولتی را به عهده داشته است و به عبارت دیگر مستوفی نقش حسابدار کل را ایفا می‌کرده‌است.
شیخ شهاب الدین طراز بر اساس نوشته‌های جامع الخیرات ، معاصرِ سید رکن الدین محمد قاضی موسس مدرسه رکنیه و سازنده مسجد جامع یزد بوده است. بر اساس نوشته های جامع مفیدی مساحت مدرسه بسیار بیشتر از مساحت فعلی بوده است و بخشی از آن را تخریب کرده‌اند و بجای آن منازل مسکونی ساخته‌اند .
در پایاب مدرسه بنابر نوشته جعفری در تاریخ یزد آب تفت عبور می‌کرده است و مزرعه طامهر وقف این مدرسه بوده و در ۷۳۷ هجری قمری ساخت این بنا تمام شده است. یزدیها با عشق و صداقت کار می کرده اند و با نیت پاک هربنایی را می ساخته اند و به همین دلیل این بناها همچنان پابرجا مانده اند. پایان پیام/ه